Cevabı bulduğumu nasıl anlarım?

Bir problem üzerinde çalışırken “cevabı nasıl bulurum?” sorusuna o kadar odaklanırız ki; en az bu soru kadar önemli olan “cevabı bulduğumu nasıl anlarım?” sorusu üzerinde düşünmeyi unuturuz. Bu ikinci önemli soru üzerinde düşünülmeden yapılan problem çözme girişimleri çoğunlukla başarısız olur. Düşünün ki kahve içmeyi çok seviyorsunuz ve yaşadığınız şehirde sizin zevkinize en uygun kahveciyi arıyorsunuz. İlk soruyu soralım ve cevaplayalım:

• Cevabı nasıl bulurum?
• Cevabı, şehirdeki tüm kahvecilerin listesini yapıp, zaman buldukça bu kahvecilere sıra ile gidip tadım yaparak bulurum.

Çoğumuz bu ilk soruyu cevapladıktan sonra hemen kolları sıvayıp problemi çözmeye girişir. Yaptığı listedeki kahvecilerin ilk 10 – 12 tanesini ziyaret ettikten sonra muhtemelen yorulur ve fark eder ki bu problem çözülemeyecek. Çünkü çözüme başlamadan önce cevaplanmış olması gereken, ama hala cevaplanmamış önemli bir soru daha var. Bu ikinci önemli soruyu soralım ve bu soru üzerinde yeterince düşünmemiş bir kişinin vereceği muhtemel cevabı verelim.

• Cevabı bulduğumu nasıl anlarım?
• Yaptığım listede bulunan bir sonraki kahvecinin, bu zamana kadar ziyaret ettiğim diğer kahvecilere göre benim zevkime daha uygun olma ihtimali vardır. Bu sebeple, yaptığım listedeki tüm kahvecilerde yapacağım değerlendirmeler sonucunda en iyi kahveciyi belirlediğimde cevabı bulduğumu anlarım.

Bu cevap, problemin çözülebilmesi için çok fazla kaynak harcanmasını gerektirir. Zevkinize en uygun oteli bulma problemini çözmek için de yukarıdakilere benzer cevaplar ile yola çıktığınızı düşünsenize… Hayatımızdaki kaynak (para ve zaman gibi) kısıtları problemlerimizin en iyi (optimal) çözümlerini aramayı neredeyse imkânsız kılar. Ancak kişisel kısıtlarımızı (bu problemi çözmek için ne kadar para ve zaman harcayabileceğimiz gibi) göz önünde bulundurarak problemlerimiz için oldukça iyi (yakın-optimal) çözümler bulabiliriz. Her ne kadar kesin olarak en uygun (optimal) kahveciyi bulmayı garanti etmese de, size göre oldukça iyi (yakın-optimal) bir kahveci, yukarıda tanıtılan ikinci önemli soruya aşağıdaki gibi bir cevap verilerek bulunabilir.

• Son ziyaret ettiğim üç kahveci, son ziyaret ettiğim dördüncü kahveciden daha iyi değilse ziyaretleri durdurup, son ziyaret edilen dördüncü kahveciyi “benim zevkime OLDUKÇA uygun bir kahveci” olarak belirleyerek cevabı bulduğumu anlarım.

Haydi başlayalım! İlk olarak hangi probleminiz için yakın-optimal çözümü arayacaksınız? Yoksa “yakın-optimal çözüm işimi görmez; optimal çözümü bulmadan bırakmam!” mı diyorsunuz? Seçtiğiniz problemin çözümüne başlamadan önce bu yazıda tanıtılan birinci ve ikinci sorulara hangi cevapları vermeyi düşünüyorsunuz?